De duimdruk van de ambtenaar

In de gipsotheek worden meer dan duizend gipsen schetsen van beeldhouwers getoond, opeengepakt in grote stellages. Eerste probeersels en vervolgwerkjes, stuk voor stuk tussenstations, op weg naar een hopelijk grootse creatie. Sommigen zijn slechts een paar centimeter groot, zoals het ontwerpje van Carasso voor de sokkel van de fontein die in het Ministerie van Economische Zaken staat. Andere zijn manshoog. Maar in alle gevallen tonen ze de stappen die de kunstenaar heeft afgelegd.

Die stappen zijn natuurlijk het beste te volgen als er van een beeld meerdere modellen bij elkaar staan. Zo is bijvoorbeeld aan de hand van verschillende schetsen voor de Dokwerker (1952) te zien hoe Mari Andriessen zijn beeld tot het krachtig statement heeft gevormd dat tegenwoordig in alle glorie Amsterdam verrijkt: door stapje voor stapje de dokwerker geleidelijk aan robuuster te maken, naar achteren te laten hellen en zijn knuisten meer accent te geven.

Prachtig toch, zo’n kijkje in de keuken van de beeldhouwer? Dichter op de huid van de beeldhouwer kan je niet komen. Of, zoals Jan Teeuwisse, directeur van Beelden aan Zee, het zegt: “Door de gipsen kom je het dichtst bij de duimdruk van de kunstenaar.”

“Dat wil ik op mijn werk ook”, was het eerste dat ik dacht toen ik er rond dwaalde. Een beleidsotheek, dat zou toch prachtig zijn? Daarin tonen we dan niet het eindproduct, maar de weg ernaar toe. Dus niet de Rijksnatuurvisie of de Kamerbrief Stand van Zaken Vogelgriep maar de eerste concepten daarvan, met de krabbeltjes van ambtenaren of bewindslieden nog in de kantlijn.
Een paar van die concepten op rij maakt het creatieve proces van de beleidsmaker zichtbaar. Dan zie je hoe ook de ambtenaar, als een volleerd Mari Andriessen, in zijn werk zoekt naar de juiste pose. Hoe ook hij in zijn aanpak, op zoek naar maximale impact, schuift met houdingen, formaten en kijkrichtingen. Dan zie je de duimdruk van de ambtenaar.

Het lijkt me iets om met trots tentoon te stellen. Ook als er niet “gewobt” wordt. Bijvoorbeeld in de ontvangsthal van verschillende ministeries, naast die gebruikelijke planken met de ter-inzage-leggingen; dan wordt het daar ook eens wat drukker. Elke week een andere Kamerbrief of beleidsnota, waarvan we zo de ontstaansgeschiedenis tonen. Als ode aan de creativiteit van de ambtenaar. Uit trots voor het publiek vakmanschap.