“Wij doen niet aan haalbare duurzaamheidsdoelstellingen. Want die geven aan wat kan en niet wat moet. Onze doelstelling om in 2030 klimaatneutraal te zijn is gebaseerd op wat noodzakelijk is, niet op wat kan. We weten hoe we ongeveer de helft van deze ambitie kunnen realiseren; de rest zoeken we nog uit.” Het zijn de woorden die Piet Sprengers (ASN Bank) uitsprak op 9 oktober tijdens een bijeenkomst op het Ministerie van Economische Zaken. Ze galmen nog na in mijn hoofd.
Doelstellingen niet baseren op haalbaarheid maar op urgentie. Op wat moet en nodig is. Dat is nog eens toewijding voor de goede zaak. Dat is uitdagend. Dat is lef!
De ASN Bank is overigens niet de eerste die dit zo doet. Kennedy ging hen voor met zijn “man on the moon” ambitie. En Martin Luther King met zijn “I have dream”. In het bedrijfsleven is Ray Anderson van Interface een mooi voorbeeld toen hij in 1994 met zijn Mission Zero koos voor “nul emissie” in 2020. Een ambitie waarvan in 1994 de haalbaarheid net zo onzeker was als die van de klimaatdoelen van de ASN Bank nu.
Maar toch, ze doen het wel en staan daarin niet alleen. Ook de duurzaamheidsambities van Unilever en FMO zijn van eenzelfde insteek. Nee, wie wat rondneust in de strategische plannen van bedrijven ziet snel genoeg dat de ASN Bank met zijn “wat moet” doelstellingen echt geen eenzame gek is.
Ook in de creatieve sector wordt de haalbaarheidsvraag geregeld naar het tweede plan verwezen. Bijvoorbeeld bij Daan Roosegaarde. Al zijn projecten zijn van het kaliber “te ingewikkeld in het begin”, maar leiden steevast tot de prachtigste producten. Omdat Roosegaarde nooit accepteert dat iets niet kan. Het leverde de prachtige Lotus Dome op, waarin metalen bloemen reageren op de nabijheid van mensen. Ik vond het een enerverende ervaring toen ik ervoor stond. En Roosegaarde’s onvermogen om “dat kan niet” te accepteren leverde natuurlijk vorige week de Smart Highway op: een energieneutrale weg zonder verlichting, maar met geverfde belijning die overdag wordt opgeladen en als het donker is sprookjesachtig licht geeft. Het kon eerst niet, zo’n weg, maar hij ligt er nu wel. Omdat Roosegaarde niet opgaf en Heijmans zijn ambitie deelde. Het is een instant succes; de klanten staan inmiddels in de rij.
Kan de overheid dat ook niet? Ambities aangaan waarvan we nog niet weten of ze haalbaar zijn, maar die wel moeten. Het is een interessante vraag. Ik ken weinig voorbeelden waar de Nederlandse overheid hiervoor kiest. Terwijl er zat grote maatschappelijke uitdagingen zijn die hierom vragen. Van financiële crisis, klimaat tot zorg of sociale zekerheid, om er maar een paar te noemen. Zou het juist bij deze problemen niet mooi zijn als ook de overheid de moed heeft zich niet altijd door “haalbaarheid” te laten beperken en alle ruimte geeft aan “wat moet”. Er zijn voorbeelden te over die ons leren dat dat tot de mooiste resultaten leidt.
© Martin Lok (26 oktober 2014)
Gegevens kunstwerk Naam: Smart Highway Maker: Studio Roosegaarde en Heijmans Infrastructure Wanneer is het gemaakt: 2014 Materiaal: asfalt en lichtgevende verf Waar te vinden: Oss, zie Studio Roosegaarde
Deze column is ook gepubliceerd op de Intranet-site van het ministerie van Economische Zaken.
