Geloof jij ook dat wij samen de overheid kunnen vernieuwen?
Alleen ga je sneller, samen kom je verder!
‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder’ is een Afrikaans gezegde. Met dit gezegde voor ogen, geloof ik er nog sterker in dat wij SAMEN de overheid kunnen vernieuwen. Het afgelopen jaar startte ik met het organiseren van netwerkbijeenkomsten. Dit zijn exclusieve bijeenkomsten voor ondernemers, (startende) ZZP’ers en ZPP’ers die graag willen samenwerken met de overheid. In die netwerkbijeenkomsten of workshopsstel ik altijd de vraag: Wie is hier inwoner? Wij zijn namelijk allemaal inwoners. Hoe vanzelfsprekend deze vraag ook lijkt, het levert altijd direct het inzicht op dat iedereen vanuit zijn eigen plek in de samenleving een bijdrage levert en kan leveren aan het vernieuwen van de overheid.
De transformatie, die in onze samenleving gaande is, is van en voor inwoners. Wij zijn allemaal inwoners. Of je nu ambtenaar, ondernemer, zorgverlener, politicus of bestuurder bent. Door met elkaar in gesprek te gaan over deze vraag, groeit het besef dat veel mensen de ambitie hebben de overheid te vernieuwen.
Ik lanceerde in 2013 ook mijn persoonlijke website. Ik publiceer tenminste twee keer per maand een blog. Op mijn blogskrijg ik veel reacties. Hieruit blijkt dat veel mensen mét mij de overheid willen vernieuwen. En dan ken ik nog heel veel initiatieven niet, waar inwoners samen met ondernemers en ambtenaren de overheid vernieuwen. En heel veel mensen kennen mij niet.
Door de dialogen in de netwerkbijeenkomsten en de reacties op mijn blogs geloof ik er steeds meer in dat wij samen in staat zijn om de overheid te vernieuwen. Samen een maatschappelijk vraagstuk oppakken, een vliegwiel organiseren en in staat blijken te zijn om op basis van gezamenlijke waarden onze eigen belangen te overstijgen. Geloof jij ook dat wij samen de overheid kunnen vernieuwen?
Hierbij geef ik je mijn drie punten, die je helpen invulling te geven aan het beantwoorden van deze vraag.
1. De samenleving verandert
De samenleving lijkt steeds sneller te veranderen. De overheid volgt vaak in een minder snel tempo. Veranderende omstandigheden vragen een andere overheid. Natuurlijk is de overheid er voor balans en nuance, voor legitimatie en voor rust en stabiliteit. Zij zorgt van oudsher voor zekerheid. Tegelijkertijd is het iedereen wel duidelijk dat het samenspel tussen samenleving en overheid ook verandert. Er vindt een verschuiving plaats van een hiërarchisch sturende overheid naar een participerende overheid. De rol van de overheid wordt gewoonweg bescheidener. De samenleving is daarbij het uitgangspunt.
Een drietal voorbeelden die illustreert dat de samenleving verandert. Betrokken inwoners nemen hierin hun verantwoordelijkheid vanuit hun eigen kracht, kennis en kunde. In een vorm van buurtonderneming exploiteren zzp-ers samen een markante locatie, een oud-stoomgemaal waar zzp-ers kantoor of werkplekken gaan gebruiken en de ruimte ‘s avonds wordt gebruikt voor buurtactiviteiten zoals buurtconcerten of buurtdiners. Op verzoek van wijkbewoners wordt in gemeente een onderhoudsbudget van een wijk ‘overgedragen’ en bepalen deze inwoners hoe dit budget wordt ingezet. Op initiatief van één enthousiasteling worden de Vinkeveense Plassen schoon gemaakt samen met velen die hieraan hun bijdrage leveren. In deze drie voorbeelden faciliteert de overheid of werkt de overheid samen met inwoners nadat zij een initiatief hebben genomen. De inzet van de overheid is erop gericht om aan te sluiten bij oplossingen van inwoners. Hun prioriteiten, hun tempo en hun manier van leven wordt leidend voor de overheid. Overheidsparticipatie bij burgerinitiatief dus in plaats van de tegenhanger van burgerparticipatie bij overheidsbeleid. De overheidsparticipatie is gericht op het benutten van de inventiviteit van inwoners en op het daarbij wegnemen van belemmeringen en het faciliteren om dingen mogelijk te maken.
Ik merk dat de overheid op zoek is naar die nieuwe, meer bescheiden rol, terwijl de overheid de inwoners en ondernemers niet vraagt naar hun werkelijk ‘ideale overheid’ die toegevoegde waarde heeft en houdt. Wat zou er gebeuren als wij het de inwoners zelf vragen? En wat als wij onszelf als maatstaf nemen bij het beantwoorden van dergelijke vragen? Wij zijn immers toch ook inwoners?
2. Er is een gat tussen de samenleving en het systeem van de overheid
Ambtenaren krijgen veel kritiek. Soms terecht, soms onterecht. Veel kritiek gaat niet om of over de ambtenaren, maar om of over het systeem. Soms gaat het wel over de manier of intentie waarop ambtenaren hun werk doen. Of waarom zij die regels bedenken en uitvoeren? Dan is het goed hierbij op te merken dat om veel van deze regels door onze volksvertegenwoordigers namens inwoners zelf wordt gevraagd. De vraag is natuurlijk of deze regels wel de oplossing zijn voor de vragen of problemen waar inwoners tegen aanlopen of die zij opgelost willen zien. Veel goed bedoelde regels werken eerder contraproductief. Hoe kom je uit deze vicieuze cirkel en stap je over naar een meer communicerende cirkel? Hoe komen die systeemwereld (de overheid) en ‘werkelijke wereld’ (de samenleving) weer bij elkaar? Hoe is aan die toenadering bij te dragen vanuit beide werelden? Hoe help je elkaar daarbij; inwoners en ambtenaren? Als ik “inwoners” schrijf, bedoel ik trouwens ook ondernemers of zorgverleners. Het feit dat een ambtenaar geen politieke verantwoordelijkheid heeft, betekent niet dat hij geen verantwoordelijkheid draagt. Dus regels die overbodig zijn of niet bijdragen aan de oplossing van een probleem, stel die dan als ambtenaar ter discussie. En zorg dat je als inwoner blijft werken en denken aan die toenadering. Dat zou mijn advies zijn. Zo breng je de systeemwereld sneller bij de werkelijke wereld!
3. De overheid moet zichzelf vernieuwen
Verwachtingen van inwoners veranderen net zo snel als de wereld om ons heen verandert. Vernieuwing van de lokale overheid is daarmee een noodzaak. Een vernieuwing kan niet gerealiseerd worden zonder de samenwerking met én ondersteuning van velen. Of je nu ambtenaar, ondernemer, zorgverlener, politicus of bestuurder bent. En je weet het nu waarschijnlijk wel wat ik je duidelijk wil maken, toch? Wij zijn allemaal inwoner van een gemeente en van Nederland. Wij Publieke Veranderaars is op zoek naar de verbindingen tussen netwerken en initiatieven die zich bezig houden met het vernieuwen van de overheid en het gezamenlijk oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Het is een wens van veel inwoners om samen de overheid te vernieuwen. De overheid kan beter aansluiten op de snel veranderende samenleving door van deze wensen en mensen gebruik te maken.
Ik wil graag een betere wereld creëren door ervoor te zorgen dat de lokale overheid beter aansluit bij de wensen van inwoners. Ik zet mij daar onder andere voor in door mijn werk als Gemeentesecretaris en mijn medewerkers nog meer bewust te maken van de wensen van de mensen. Ik weet ook zeker dat ik mijn doel sneller bereik als er steeds meer mensen met mij mee willen bouwen aan die nieuwe overheid!
En nu jij…. Ik ben erg benieuwd of jij ook gelooft dat wij samen de overheid kunnen vernieuwen? Welke grootste belemmering zie jij eigenlijk om samen de overheid te vernieuwen? Welke succesvolle initiatieven ken jij waar inwoners, ondernemers, zorgverleners en ambtenaren samenwerken aan overheidsvernieuwing?
Laat het mij weten in het commentaarveld onder dit blog.
Samen vernieuwen we de overheid!
Hartelijke groet,
Alexander Meijer
PS. DEEL dit artikel s.v.p. met jouw netwerk, door op de Tweet, Like, Share of Google+ knoppen hier onderaan te klikken, zodat ook de mensen in jouw netwerk ervan kunnen profiteren.
Wij kunnen de overheid niet vernieuwen, alleen de overheid zelf kan dat. Maar daarvoor is eerst nodig dat zij afstand doet van het bureaucratisch machtsdenken.
Dat is gebaseerd op nacht over gebruik van haar voornaamste bezit, nl grond en gebouwen. Zolang zij denkt dat zij het gebruik moet regelen van grond en gebouwen overal in het land, neem bv moet bepalen waar op elke vierkante meter een auto moet betalen om te mogen staan, of moet bepalen hoe tot in details een huis er uit moet zien, zolang een overheid dat denkt, kan zij zichzelf niet vernieuwen/